Forex yatırımcılarının neredeyse tamamı “swap” kavramını duymuştur. Gecelik taşıma maliyeti ya da kazancı olarak bilinen swap, çoğu zaman işlem açarken küçük bir rakam gibi görünür. Ancak bu küçük görünen detay, arka planda çok daha büyük bir sistemin parçasıdır: Takas (swap) piyasası.
Bu yazıda, swap ücretlerinin nasıl oluştuğunu, aracı kurumun rolünü, takas piyasasının nasıl çalıştığını ve yatırımcı olarak bu yapıdan ne kadar etkilendiğimizi sade ama teknik bir yaklaşımla ele alacağız.
Swap Nedir, Yüzeyde Ne Görürüz?
Basitçe anlatmak gerekirse, bir forex yatırımcısı pozisyonunu gece yarısından sonra açık tutarsa, bu pozisyonun taşıma maliyeti olarak swap uygulanır. Bu maliyet pozitif de olabilir, negatif de.
Örneğin; USD/JPY paritesinde alış pozisyonu açtığınızda, ABD Doları’nın faiz oranı Japon Yeni’ninkinden yüksekse, pozisyonu taşıdığınız için faiz farkından dolayı swap geliri elde edebilirsiniz. Tersi durumda ise swap maliyeti ödersiniz.
Bu, yüzeyde gördüğümüz tablo. Peki bu swap ücretleri neye göre belirleniyor?
Takas Piyasası: Perde Arkasında Ne Var?
Swap, aslında forex piyasasının kendi içinde çalışan takas mekanizması sayesinde oluşur. Bu mekanizmada pariteleri oluşturan para birimlerinin kendi ülke merkez bankalarının belirlediği faiz oranları temel alınır.
Ancak işler bu kadarla kalmaz. Çünkü bankalar ve büyük finans kurumları, döviz takası yaparken faiz oranlarını kendi aralarında pazarlıkla belirler. İşte bu noktada Takas Anlaşmaları (Currency Swap Contracts) devreye girer.
Bu işlemler genellikle şu kurumlar arasında döner:
- Merkez bankaları
- Uluslararası ticaret yapan büyük firmalar
- Bankalar arası para piyasası oyuncuları
- Hedge fonlar ve büyük yatırım fonları
Swap Fiyatlaması Nasıl Oluşur?
Swap oranları genellikle şu temel faktörlere dayanır:
- İlgili iki ülkenin faiz farkı
Temel yapı budur. Faiz farkı ne kadar açıksa, swap etkisi o kadar belirgin olur. - Bankalar arası döviz takas talebi
Takas piyasasında belirli bir döviz çifti çok yoğun talep görüyorsa, swap oranı buna göre güncellenir. - Likidite durumu ve finansal stres
Piyasalarda stres arttığında (örneğin kriz dönemlerinde), bankalar arası güven azalır. Bu da swap oranlarını yukarı çeker. - Aracı kurumun uyguladığı fark (spread)
Aracı kurumlar swap oranlarını likidite sağlayıcıdan alır ancak üzerine genellikle küçük bir marj ekler. Bu yüzden kurumdan kuruma swap oranları farklılık gösterebilir.
Swap-Free Hesaplarda Bu İşlem Gerçekleşmez mi?
Swap-free hesaplar genellikle dini hassasiyetleri olan kullanıcılar için sunulan bir opsiyondur. Ancak bu hesap türünde, gecelik taşıma maliyeti olmasa bile bazı diğer işlem ücretleri gizli şekilde eklenebilir.
Ayrıca swap-free hesaplarda pozisyon taşıma süresi genellikle sınırlandırılır. Yani swap alınmıyor gibi görünse de, piyasa gerçeklerinden tamamen bağımsız bir yapıdan söz etmek mümkün değildir.
Yatırımcı Bu Yapıyı Neden Bilmelidir?
- Pozisyonlarını taşıdığı her gece aslında bu sistemle etkileşim içindedir.
- Uzun vadeli işlemlerde swap kazancı ya da maliyeti, ciddi fark yaratabilir.
- Aracı kurum seçimi yaparken swap oranları önemli bir karşılaştırma kriteridir.
- Global piyasa stresi arttığında, swap oranlarında dalgalanmalar yaşanabilir.
Küçük Gibi Görünen, Aslında Sistemin Kalbinde Olan Bir Unsur
Swap, yalnızca yatırımcının bakiyesini etkileyen bir maliyet kalemi değildir. Aynı zamanda küresel döviz likiditesinin, faiz farklarının ve merkez bankaları arası dengelerin bir yansımasıdır. Yani küçük gibi görünen bu maliyetin arkasında, aslında devasa bir finansal yapı işler.
Forex piyasasında derinleşmek isteyen yatırımcılar için swap’ı sadece “gece hesabıma eksi mi yazacak artı mı” diye görmek yetersizdir. Swap’ı anlamak, para birimlerinin arkasındaki ekonomik gücü ve piyasadaki görünmeyen dengeleri anlamaktır.